Karabük’te “kümeleri” konu alan bu yazı kentimizin daha iyi anlaşılmasına katkı yapmak için kaleme alınmıştır.
Kaynak olarak Karabük Belediye Meclis tutanaklarından yararlanılmıştır.
Öncelikle bunu belirtelim.
***
Osmanlı Devleti’nde “ küme “ sözcüğü mahalle anlamına gelmektedir.
Biz de burada Karabük’te kümeler derken mahallelerin oluşumuna kaynaklık yapan iskan alanlarından bahsetmiş olacağız.
Neden bu kadar eskiye dönüş yaptınız derseniz onu da açıklayalım.
Karabük’te” bölgecilik” denilen bir yapılanma var.
Bu durum şu anda çeşitli şehir adlarını konu alan dernekler vasıtasıyla devam ettirilmektedir.
Karabük doğumlular da bu gelişmeden etkilenmiş olacaklar ki….
Karabüklülük ruhunun bir türlü türdeş hale gelemediği bu kentte…
Onlar da Karabüklüler Derneği’ni kurmak zorunda kalmışlar.
Bunun nedeni…
Bölgecilik anlayışından kentin kendini bir türlü kurtaramamış olmasıdır.
***
Geçenlerde TV haberlerinde Karabük’te Bölgecilik anlayışının ne kadar güçlü olduğunu gösteren bir gelişme oldu.
Sayın Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, doğum yeri olan Bartın ilini ziyaret etti.
Karabük Bartınlılar Derneği Başkanı, Bartın’a giderek Sayın Bakan’a ilginç bir sürpriz yaptı.
Okul yıllarında çekilmiş ve Sayın Bakana nostalji yapma fırsatı veren bir fotoğrafı kendisine hediye etti.
Bu durum Karabük Bartınlılar Derneğinin, Karabük karşısında Bartın’a olan aidiyet duygusunu gösteren güçlü bir kanıttır.
***
Tarihsel süreçte, nüfus artışının, 1960lı yıllarda %’350’lerin üzerinde olduğu, göç alınan dönemde Karabük’te mahallelerin oluşum sürecine bu görüş açısından bakmaya çalışalım.
” Karabüklü Karabük’te yaşıyor “ ama Karabük’ü bilmiyor.
Karabüklünün öncelikle mazisini/tarihini çok iyi bilmesi gerekir.
Bu anlamda kimler gelmiş, kimler geçmiş.
Ya da Kayabaşı tahta köprüsünün altından ne kadar sular akmış.
Filyos’un dili olsa da bir konuşsa…
Öyle değil mi?
***
Karabük’e göç edenlerle ortaya çıkan küme adlarını, gecekonduların oluşum sürecinde mahalle mahalle anlatacak olursak, burada şöyle bir isimlendirmenin / iskan durumunun oluştuğunu görürüz:
-Yeni Mahalle; Çamdibi ve İsfendiyar Küme
-Atatürk Mahallesi; Pembe, Mavi, Yeşil, Çiğdem ve Ada Küme
-Yeşil Mahalle;;Dökecek ve Çorak Küme
-Kurtuluş Mahallesi; Ulus Küme ( Pembe Evler) ve Doğan Küme
-Arıcak yolu üzerinde Tepe küme
-Namık Kemal Mahallesinde; Dağ küme
-Büyük bir ihtimalle Kartaltepe’de DDY küme
-Kayabaşı; Kaya küme
Aslında Kayabaşı’nın adı Belediye Meclis tutanaklarında Karşıyaka olarak geçmektedir.
Bu arada…
07.11.1969 yılında Karabük Belediyesine bir aile tarafından dilekçe verilmiş..
Dilekçede
Yaylacık’a ilk yerleşenlerin kendi babaları Tevfik Akartürk olduğunu söyleyen bu aile Akartürk Mahallesi olarak isminin değiştirilmesini istemişler.
Hatta bu dilekçede Kemiklidere yokuşunun buraya uygun bir ad olmadığı, Kavaklıdere olarak isminin değiştirilmesi dahi talep edilmiş.
Evet…
Feodal bir kültüre ait bu isimlendirme talepleri sonucunda her küme Karabük’te kendini var etme çabası içine girince, bölgecilik anlayışı giderek filizlenmeye başlamış.
Bizim bugün Karabüklülük bilincini /ruhunu sorguladığımızda karşımıza çıkan en büyük engel tarihten kaynaklanan bu gelişmeler olmaktadır….